Notities

Dit verhaal gaat natuurlijk over de hele levensloop van het Ottomaanse Rijk. Dit past vanzelfsprekend niet in een kort verhaal, dus het is een inaccurate samenvatting. We zien alleen een paar grote momenten, en de gebeurtenissen in dit verhaal volgen elkaar wel héél snel op.

Maar hopelijk is het algemene idee duidelijk.

Dit rijk heeft erg lang bestaan en was op diens hoogtepunt een van de grootste rijken ooit. Het is ook nog behoorlijk recent: het viel pas uiteen aan het einde van de Eerste Wereldoorlog, toen hun land dus plotseling in stukken werd gesneden en opgedeeld onder de winnaars. Dat is een van de redenen waarom sinds dat moment, nu al honderd jaar, oorlogen woeden in het Midden-Oosten. Het is ook het moment waarop Turkije ontstond.

Het verbaast me altijd hoeveel mensen dit niet weten. Die denken bijvoorbeeld dat Turkije al duizenden jaren bestaat. Dat de wereld altijd is geweest zoals hij er nu uitzag, en dat grote rijken die links en rechts landen innemen iets zijn uit de antieke oudheid.

Ook toont het verhaal waarom ze zo succesvol waren. Ze heersten over de zee. Ze hadden een ijzeren greep op alle handel tussen de andere rijken, waardoor ze veel macht en geld wierven. Ook waren hun ideeën zoals de Devsirme (Devirma in dit verhaal) praktisch gezien een best goed idee. Hun leger was opgebouwd uit jongens die geen andere banden hadden, geen kinderen konden krijgen, maar werden beloond voor loyaliteit aan het Ottomaanse Rijk.

Alleen was dit systeem natuurlijk verschrikkelijk voor de jongens die werden gestolen van hun families en gehersenspoeld. Bovendien werd precies hun grootste vrees werkelijkheid: het leger van Devsirme heeft meerdere keren de macht overgenomen in het rijk omdat ze, tja, wapens en soldaten hadden.

Maar buiten deze lust om te veroveren en te groeien, stond het rijk ook bekend om veel aandacht voor de kunsten en architectuur. Omdat ze zo rijk en welvarend waren, hadden ze de mogelijkheid om dit te doen. Zeker in de late middeleeuwen konden weinig andere rijken tippen aan hoe vrij, mooi en vooruitstrevend het Ottomaanse Rijk was. (Zoals het verhaal noemt was er een “Wedergeboorte” nodig in Europa, ook wel “Renaissance”, om mensen te laten beseffen dat het leven niet eindeloos donker, ongezond, en onderdrukkend kon zijn.)

Maar elk rijk, hoe groot ooit, gaat een keer ten onder. Je wordt zo groot dat je aan alle kanten wordt aangevallen. Het is altijd makkelijker om de “underdog” te zijn. Klein, flexibel, niemand verdenkt je, je komt overal mee weg. Zodra je hebt gewonnen en het allergrootste rijk bent, kan je dus alleen nog maar verliezen omdat je duizenden potentiële gaten in je verdediging hebt.

Dus richting het einde van de 18e en 19e eeuw, gingen al die investeringen in kunst en cultuur weer weg. Alles moest naar het leger, want ze liepen qua wapens en structuur ver achter bij de Europese landen. Maar het was te laat. Toen de Eerste Wereldoorlog kwam, werden ze bondgenoten met het buurland Italië, en dachten dat hun hoeveelheid soldaten en land wel iets zou opleveren.

Dat was de verkeerde keuze en ze werden hopeloos verslagen.

Maar bovenal wilde ik dit verhaal doen omdat het dus zo lang heeft bestaan en op zoveel geschiedenis invloed heeft gehad.

De stad Istanbul heette eerst Constantinopel en hoorde bij het Byzantijnse rijk, totdat die Ottomanen het dus inpikten. Columbus was misschien niet een andere route gaan zoeken als het Ottomaanse Rijk de handel niet zo afknelde. De Renaissance was misschien niet gebeurd als Venetië (en andere landen rond de Middellandse Zee) niet stinkend rijk was geworden van handel met sultans. De conflicten die in de 21e eeuw nog altijd voortslepen zijn direct ontstaan door dit rijk.

Het rijk is zo oud dat we niet eens zeker weten hoe de eerste sultan heette, wiens naam is verbasterd naar “Ottoman” om dit rijk diens naam te geven.

Maar als ik tegen mensen vertelde dat ik een verhaal schreef over het Ottomaanse Rijk, dan zeiden ze: “de wat nu?”

Personages

• Otto: dit is een Ottomaanse adder (of kleinaziatische adder). Gigantisch, angstaanjagend, is van begin tot (bijna) eind de baas en de drijvende kracht achter heel Ottojon.
  • Zijn zoons (Aratto, Bitto, Crotto) zijn ook slangen, maar veel minder krachtig of indrukwekkend. Ze azen allemaal op een snelle dood van hun vader zodat zij daarna het koninkrijk erven.
• Chonib: een bruine beer, vrouwelijk. Halfgodin van de maan. Kan goed Maanlezen en gebruikt dat om invloed te krijgen en in een positie te komen om de halfgod van de Zon te vinden, zoals ze voelt dat haar levensdoel is.
• Enra: een bruine beer, zoon van Himnib en Solong. Wordt weggekaapt, dan gesteriliseerd en gehersenspoeld om Otto’s leger te vormen. Verlangen naar thuis en haat jegens wat hem is aangedaan zorgen dat hij meermaals tegen Otto in wil gaan, maar uiteindelijk door stom toeval juist het rijk redt.